Handleiding voor een Faranji in Ethiopie

De taxi
Voor we over de taxi beginnen willlen we eerst even een beeld scheppen van de taxi. Wanneer wij het woord ‘taxi’ gebruiken bedoelen we een minibusje waar officieel plaats is, op daadwerkelijke stoelen, voor 12 man. In werkelijkheid kunnen er ‘makkelijk’ 23 mensen mee met de taxi. Het betalen doe je als je al in de taxi zit. Er zit namelijk een jongen bij de schuifdeur van de taxi, vaak met kleren die meer gaten bevatten dan stof, die door middel van met zijn vingers te knippen of gewoon zijn hand omhoog houden om geld vraagt. Als je uit de taxi wil stappen dan roep je ‘woradj!’ wat iets betekent als ‘ ik wil eruit!’. Wil je fancy zijn en wil je meer woorden gebruiken, dan roep je ‘tjaf woradj’ wat iets betekend als ‘ik wil eruit bij de hoek van de straat!’. Als je dan in de ongemakkelijke positie bevindt namelijk helemaal achterin de taxi, dan wacht je niet tot de mensen voor je ruimte maken door uit te stappen maar dan klauter je gewoon over iedereen heen, want dat is effient en stukken sneller. Ben je een faranji, een blanke, dan lacht het hele taxibusje omdat jij ‘woradj’ hebt geschreeuwd. Zelf, als faranji, heb je gezien de taalbarriere totaal geen benul van wat er om je heen gebeurt in zo’n taxi.
Dit zijn een aantal senarios die kunnen plaatsvinden in een taxi in Ethiopie.
- Mensen beginnen een vriendelijk praatje dat begint met: where you from? En de onvermijdelijke tweede vraag is altijd, how you like Ethiopia?
- Er ontstaat een discussie, dit kan gaan over jou als faranji. Dit weet je alleen omdat je het woord faranji meerdere keren hoort vallen en er worden steeds blikken jouw kant op geworpen. Maar de discussie zou net zo goed over de levende kippen die in de taxi worden gesleept (samen gebonden aan hun poten) kunnen gaan. Of over de prijs van de papayas die op het dak van de taxi worden mee gevoerd. Ze zouden het ook best over het weer kunnen hebben of over de lokale geit, maar het verheffen van stemmen doet ons denken dat er een onenigheid is. Niemand die je dan vertelt waar het werkelijk over gaat, je voelt alleen de spanning.
- In het begin stoot je hoofd bij het in en uit stappen van de taxi, want het is niet gemaakt voor lange faranji’s. Of je blijft hangen achter de jerrycan/kip/touw/haan/koffer/zak graan/kleren die in het gang pad staan of liggen. Kortom elegant uitstappen is onmogelijk.
- Er zit een vent in de taxi die denkt dat het zijn recht is om je aan te raken (denk: herhaaldelijk op je arm of been tikken) omdat je een faranji bent. Als dit scenario zich plaatsvindt, is het zaak als blanke om dan gewoon ‘bekkah’ (genoeg!) te zeggen en hopen dat hij de boodschap meekrijgt dat hij zijn tengels bij zich moet houden.
- Er kan ook een ruzie ontstaan waardoor de taxi chauffeur uit de taxi stapt om het jongetje dat bij de deur zit te beschermen tegen het zinloze geweld dat een medepassagier aan het loslaten is op deze jongen.
- Je mag voordringen en in de voorste twee stoel naast de chauffeur plaats nemen, puur omdat je een faranji bent.
- Dus de taxi word stil gezet, mensen beginnen te schreeuwen, want er zit kennelijk een dief in de taxi, die iets gestolen zou hebben de de twee niets vermoedende faranji in de taxi. Gelukkig is er dan een Ethiopier die uitlegt dat er dus een dief in de taxi zit, en hij vraagt aan je of er iets gestolen is. Niks blijkt gestolen te zijn, maar dat deert de mensen niet want ondertussen zijn mensen van de straat zich zelfs aan het bemoeien met de dief in de taxi. En staat er een horde van ongeveer 20 man rond de taxi te schreeuwen. Uiteindelijk komt er een politie mannetje die iets van orde scherpt waardoor de rit weer verder kan. Als faranji bent je wel goed beschermt ook al krijg je maar 1 procent mee van wat er daadwerkellijk gebeurt.
- Je zit in een taxi en de taxi chaufeur is ‘making it rain’. Niet daadwerkelijk regen, het regenseizoen laat nog op zich wachten. Maar hij gaat langzaam rijden om geld uit te delen aan mensen die langs de kant van de weg staan.
- Er klinkt en onheilspellende ‘klonk-tik-boem’ als de taxi aan het rijden is. De taxi chauffeur opent daarom om de zoveel tijd zijn deur om naar het linker voor wiel te kijken. Even checken of het wiel er nog zit, ondertussen blijft zijn voet stevig op het gaspedaal. Hoe het met de andere drie banden staat maakt niet uit.
- Je hebt plaats genomen in de taxi, you are ready to rumble! Alleen de taxi chauffeur niet, de taxi vertrekt namelijk alleen wanneer er genoeg mensen in de taxi zit. Dus het kan zo maar gebeuren dat jij een half uur tot 3 kwartier het busstation kan bewonderen.

Entrance
Na de taxirit te hebben overleefd kan je aankomen bij het ziekenhuis. Hier hebben ze twee poorten, eentje waar EXIT boven staat en eentje waar ENTRANCE boven staat. Logischerwijs zou je dan denken dat je naar binnen moet bij ENTRANCE, en dat je die andere gebruikt wanneer je het terrein weer wilt verlaten. Echter, zo gaat dat natuurlijk niet. De ene poort is namelijk de ingang voor mannen, en de andere de ingang voor vrouwen. Waarschijnlijk staat dit ergens in het Amhaars of Tigrinya opgeschreven, maar in ieder geval niet in het Engels of mbv pictogrammen. We hadden dit verschil in ingangen in de eerste week al wel door, maar aangezien de manneningang dichterbij de uitstapplaats van de taxi was en de bewaking ons gewoon liet doorlopen hebben we de eerste weken gebruikt gemaakt van de manneningang. Een stuk sneller en efficiënter, want de mannelijke bewakers bij de ingang mogen niet in de tas van een vrouw kijken – niet dat de vrouwelijke bewakers bij de juiste ingang ons wel stopten om in onze tas te kijken, maar enfin. Gewoon vriendelijk salaam (hallo) zeggen en doorlopen.
Overigens zorgt het observeren van de bewaking en hun werkzaamheden bij de ingang er niet voor dat je een volledig positief gevoel hebt over de veiligheid in het ziekenhuis. Het controleren van tassen bestaat namelijk uit een blik werpen op de spullen die bovenop liggen en als je geluk (of pech) hebt wordt er ook nog een hand tegen de onderkant van je tas gehouden. Zo worden die verboden/gevaarlijke objecten en bommen wel opgespoord ja! Verder hangen de monden van sommige bewakingsmensen zo ongeveer op de grond als ze een faranji voorbij zien lopen (professioneel), en blijkbaar zijn wij zo speciaal dat een tweede of derde keer langs lopen of gewoon uitgebreid staren vanuit de deuropening (seriously?!) toch wel echt noodzakelijk is.

Pasta
Het bestellen van pasta is een avontuur op zich. Meestal wordt het woord ‘pasta’ wel begrepen, alleen dan komt de uitdaging om te kiezen of je voor de combi met vlees en tomatensaus gaat of de versie met groente. Vaak wordt er enige keren over en weer gepraat en gebaard voordat het duidelijk is welke variant er gewenst is. De eerste keer dat we pasta met groente bestelden hadden we ‘high hopes’. Zouden we dan eindelijk groente krijgen bij onze maaltijd? Bijna alle traditionele gerechten hier zijn namelijk groenteloos en bestaan uit vlees met saus. That’s it. Maar, helaas, de eerste keer pasta met groente kwamen we van een koude kermis thuis. De ‘groente’ in de pasta bestond uit enkele kleine sliertjes spinazie en wortel (soms krijg je er ook nog stukjes aardappel als ‘groente’ bij). Behalve groente of vlees, kun je ook nog kiezen of je de pasta met enjira (een soort traditionele zure pannenkoek die hier bij elk gerecht gegeten wordt) of met dabo (brood) wilt. Aangezien de combinatie enjira en pasta ons niet erg smakelijk lijkt, gaan wij meestal voor de dabo variant wat inhoudt dat er enkele stukjes brood naast de pasta liggen.
Goed, terug naar de pasta. Wanneer je de groente variant hebt besteld, krijg je gewoon een bord met spaghetti (pennen, fusilli, farfalle oid hebben ze in de restaurants niet), een beetje groente en wat stukjes brood. Heb je echter de variant met tomatensaus en vlees besteld, gebeurt er totaal wat anders. Je krijgt een bord met kale pasta en brood aan de zijkant voor je neus geschoteld. Vervolgens is er ook een ander klein bordje waarop de tomatensaus met vlees zit (waarom dit niet gewoon op het bord met de pasta zit blijft een mysterie). Dit bordje met saus wordt dan bovenop de spaghetti gestort. Hierna wordt de spaghetti heel uitgebreid voor je gesneden met lepel en vork en ook nog gemixt met de saus. En als we ‘uitgebreid’ zeggen, bedoelen we echt uitgebreid. Macaroni is groter dan de stukjes pasta die overblijven na het snijtafereel. Vervolgens kan het je dan gebeuren dat het bestek weer meegenomen wordt en je achter blijft met een bord met kleine stukjes spaghetti, saus en brood… Eet smakelijk!
Netjes op je beurt wachten in een rij is niet iets wat hier normaal gedaan wordt. Misschien ligt het eraan dat we faranji zijn, maar als je bij een winkeltje staat en net wil gaan vertellen wat je wilt hebben kan er gewoon iemand tussendoor tetteren met hun bestelling. En in plaats van dat de verkoper dan zegt, yooo wacht even, ik help eerst even deze dame, wordt die persoon dan vaak eerst geholpen (of gewoon tussendoor). Dit zorgt regelmatig voor wat frustratie want het is niet alsof ze ons niet zien staan! Extra breed gaan staan en mensen erg nadrukkelijk aankijken als ze voordringen in de rij of hun bestelling net voor jou gaan schreeuwen helpt af en toe wel. Maar erg beleefd of aardig is het volgens onze normen niet echt.
Iets anders wat bijzonder is, is de aandacht die je krijgt als je op straat loopt. Verschillende dingen worden naar je geschreeuwd: I love you (*glimlach*), what is name (*glimlach*), where from (*glimlach*), faranji (*zucht*), faranji (*ZUCHT*), I am fine (ok, thanks for sharing?), faranjiiii (*dubbele zucht*), China (uhm, neee, overduidelijk komen we niet uit China), give me money (nee), money (NEE) etc. Dit wordt op een gegeven moment echt vervelend, zeker wanneer (bedel)kindjes ook nog eens meters met je meelopen en aan je been gaan hangen en maar blijven vragen om een birr. Gelukkig zijn er dan ook nog andere voorbijgangers die zich ermee bemoeien en ons ‘redden’ door bekkah (genoeg!) te roepen naar de kinderen die dan vaak afdruipen (wanneer wij dit zeggen wordt er af en toe ook geluisterd hoor), of er wordt gedreigd met een stok, of er wordt daadwerkelijk gemept met een stok of er worden steentjes gegooid. Het is super gezellig op straat dus.
Goed, tot zover enkele avonturen van ons in Ethiopië, over een paar weekjes zijn we weer terug en kunnen we in persoon over onze avonturen vertellen!
See you soon!!

Liefs, Chrissie & Marie-Louise

PS: Ojaa, met de research gaat het goed hoor, we lopen op schema en kunnen straks even heerlijk tien daagjes relaxen en genieten van andere landschappen in de rest van Ethiopië.